Zbiór numizmatów

W naszym muzeum posiadamy m.in. spory zbiór dawnych pieniędzy używanych  na ziemiach polskich. Są to banknoty i monety będące w swoim czasie środkami płatniczymi, którymi opłacano zakupione towary lub usługi. Pieniądz i jego wartość zawsze były ściśle powiązane ze stanem gospodarki kraju, a ponieważ bywało z tym różnie, więc następowała potrzeba emitowania pieniędzy o różnym nominale.

Dzisiaj historią pieniędzy zajmują się poważne dziedziny nauki numizmatyka i notafilia. Ta pierwsza zajmuje się badaniem monet, i innych znaków pieniężnych, a druga zajmuje się badaniem papierowych znaków pieniężnych i banknotów. Badaczy interesuje rozwój pieniądza nie tylko pod względem historycznym ale także estetycznym, i nawet technicznym.

Dla nas jednak najważniejsze jest to, że możemy zaprezentować pieniądze, którymi posługiwano się w Siennicy w bardzo nawet odległych czasach. Oglądając nasze zbiory możemy prześledzić historię pieniądza. Dowiemy się jak wyglądała i jaką miała wartość waluta w różnych okresach czasu. Posiadamy np. monety średniowieczne tzw. boratynki, znalezione w ziemi w naszej okolicy, grosze Stanisława Augusta Poniatowskiego z XVIII w czy grosze z okresu Powstania Listopadowego. Posiadamy monetę austriacką z 1802 r. i duży zbiór banknotów oraz monet pochodzących z czasów, kiedy nasze ziemie wchodziły w skład zaboru rosyjskiego. To ruble i kopiejki.

Z okresu przełomu, gdy wybijaliśmy się na niepodległość pochodzą marki polskie. To odziedziczona po państwie niemieckim jednostka monetarna, używana do czasu reformy pieniężnej z 29 kwietnia 1924 r. kiedy została zastąpiona przez polskiego złotego. Warto wiedzieć, że na markach polskich widniał wizerunek Orła Białego i że było to jego pierwsze oficjalne urzędowe zastosowanie od upadku powstania listopadowego. Potem, po wspomnianej reformie walutowej z 1924 r. nasi przodkowie zaczęli się posługiwać złotym. Tu jako ciekawostkę możemy podać dzisiaj, że proponowano też wtedy inne nazwy dla polskiej waluty: lech i pol, zdecydowano się na złotego, nawiązując jednak do historii Polski.

Po wybuchu II wojny światowej okupanci wprowadzali do obiegu swoje waluty. Na terytorium Generalnego Gubernatorstwa, w którym znalazła się Siennica, nowy pieniądz w dalszym ciągu nazywał się – złoty. Od nazwiska prezesa banku Feliksa Młynarskiego banknoty były popularnie zwane młynarkami. Napisy na nich były po polsku, ale nie było na nich godła polskiego ani żadnych innych polskich symboli narodowych. Jednak  Bank Emisyjny w Polsce z siedzibą w Krakowie, był jedyną instytucją, w nazwie której dopuszczono słowo Polska.

Od 1944 r. rozpoczęto emisję nowych banknotów produkowanych początkowo w Związku Radzieckim. Banknotów emigracyjnych nowa władza po wojnie nie dopuściła do obiegu w wyzwolonej Polsce. Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego wprowadził dekretem z 24 stycznia 1944 roku bilety skarbowe Centralnej Kasy Skarbowej. W 1950 roku przeprowadzono kolejną reformę monetarną. Zostały wprowadzone w Polsce Ludowej nowe pieniądze, które zastąpiły te emitowane w latach 1944 - 47. Zostały wymienione w stosunku 100:3 dla płac i 100:1 dla banknotów w obiegu i depozytów bankowych. Ludzie stracili wtedy ok. 2/3 swoich oszczędności. Banknoty przedstawiały ludzi pracy. Banknoty 2 i 5 zł zostały w 1960 roku wymienione na monety, banknot 10 zł w 1965 roku. W 1966 roku dodano banknot o nominale 1000 zł. W 1975 ludzi pracy na banknotach zastąpili Wielcy Polacy. W 1976 roku dodano banknot 200 zł, w 1977 roku 2000 zł, zaś 20 zł zmieniono na monetę. W stanie wojennym w 1982 roku, z powodu inflacji, dodano banknot 5000 zł, natomiast monety 10 i 20 zł zostały tymczasowo zastąpione banknotami z powodu braku metalu (ich produkcję wznowiono w 1986 roku).

29 grudnia 1989 roku ustawą sejmową zmieniono nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska. Takie oznaczenia pojawiły się także na nowych banknotach. Hiperinflacja na przełomie lat 80 i 90 XX w. doprowadziła do dodrukowania nominałów 10 000 zł (1987), 20 000 zł (1989), 50 000 zł (1989), 100 000 zł (1990), 200 000 zł (1989), 500 000 zł (1990), 1 000 000 zł (1991) i 2 000 000 zł (1993). Wówczas Narodowy Bank Polski postanowił dokonać denominacji złotego "o cztery zera" (tj. w stosunku 10 000 PLZ = 1 PLN).

W gablocie poświęconej numizmatyce wiedzę o polskich, i nie tylko, pieniądzach używanych na naszych ziemiach ilustrują eksponaty: banknoty i monety z różnych lat. Wszystkie noszą ślady używania, niektóre są nawet bardzo zniszczone, ale to tylko dodaje, moim zdaniem, im wartości, bo świadczą o tym że były intensywnie używane. Mamy też informację, że w Siennicy były emitowane i wiemy jak wyglądały monety dóbr Siennicy zastępujące w jakimś okresie obiegowe pieniądze.

Warto dodać, że złoty jest potocznie nazywany "złotówką", a tak samo nazywa się często monetę jednozłotową.